Een afwachtende houding

Toen het gisteren schrikkeldag was, stond ineens de klok stil. Precies om twaalf uur middernacht. Je zag haar denken: klopt dit wel? Hoe nu verder?
Om vervolgens als het ware een afwachtende houding aan te nemen.

De klok in kwestie had ik enkele jaren geleden voor mijn moeder gekocht. Door haar plotseling snel voortschrijdende dementie begreep zij de wijzerklok niet meer. Bij een hulpmiddelenwinkel kocht ik een klok die zo duidelijk mogelijk vertelde over dag en tijd.

Een zachte held

U moet mij weer eventjes excuseren. Ik kan hier niet voldoende aanwezig zijn. Vanmorgen vroeg om tien voor twee is namelijk mijn oude vader overleden. Dat is ook maar beter zo, het lichaam was op. Zijn benauwde longen klonken de afgelopen dag als een oude percolator. Gelukkig is hij tot vrijwel op het laatst helder genoeg gebleven om zich van onze aanwezigheid bewust te zijn.

Je wilt dan eigenlijk tegen hem zeggen hoe waardevol hij voor je in het leven is geweest, je wilt hem bedanken. Maar je kunt dat niet goed zeggen, je wilt hem immers niet zo direct confronteren met zijn naderende einde. Je verwacht dan elk moment dat hij zal zeggen: "Hoezo bedankt, ga ik dood dan?"
Hoewel je weet dat hij voor dergelijke spitsvondigheden al te ver heen is.

Morfine en kalmerende middelen hebben hem op het laatst 'comfortabel' gehouden. Hij is slapend de eeuwigheid in gegleden.
Ik heb er vrede mee, zonder mijn verdriet tekort te willen doen.

Vreemd genoeg is alles in de laatste dagen tot een definitieve afronding gekomen. De huur van zijn woning was opgezegd per 1 april, maandag is de kringloopwinkel de laatste spullen komen halen, in de nacht van dinsdag op woensdag heeft mijn vader zijn stoffelijke resten in handen gesteld van de Grote Vuilnisman.

Mij bleef niets anders over dan bij het ochtendkrieken de tekst voor zijn rouwkaart te schrijven:

Onder de oppervlakte

Toen mijn moeder op 10 januari overleed, was mijn vader een moment zeer geschrokken en verdrietig. Daarna leek de gebeurtenis weer weg te zakken in de duisternis van zijn dementie. Hij kwam er niet meer op terug.
We hadden getwijfeld of we het hem überhaupt zouden vertellen. Had zoiets zin bij iemand waarvan het kortetermijngeheugen niet meer functioneert, die na een paar minuten is vergeten wat hem daarvoor is overkomen?

Voor het personeel in het verpleeghuis was het moeilijk om de schijn op te houden. En voor jezelf voelt het ook niet lekker. Daarom besloten we het hem toch te vertellen.
In de maanden daarna bleek het gebeurde toch een rol te blijven spelen. Onder de oppervlakte. Hij was regelmatig verdrietig, maar wist niet waardoor. Daar is moeilijk mee om te gaan. Want wat is wijsheid in zo'n geval? Je kunt het verdriet ook niet telkens oprakelen en concreet maken door opnieuw te vertellen dat zijn vrouw dood is. Dan wordt het verdriet waarschijnlijk versterkt, terwijl hij steeds vergeet waarover hij verdriet heeft.

Even niet

Ik ben hier even niet. Ik moet voor mijn moeder zorgen. Voor het laatst, want zondagavond 10 januari is ze uiteindelijk toch overleden. Het lichtje is kalm en zachtjes uitgegaan. Haar geest was al eerder vertrokken is mijn vaste overtuiging. Haar leven leek op 't laatst niet meer dan een prachtig zandkasteel dat aan de vloedlijn staat en geleidelijk maar gestaag wegspoelt in de oneindigheid van de zee.
Bij elk verdriet dat telkens opwelt denk ik maar: ze is er nog, ze zit nog in mijn DNA. Ik weet nog niet of dat een troost zal blijken op de lange duur.

Later kom ik er vast nog wel op terug. Intussen staat het u natuurlijk vrij om in de reacties de boel nog een beetje gaande te houden hier.

Adelheid Roosen

Gisteren zag ik in De Wereld Draait Door Adelheid Roosen voorbij komen.
Ik stond te koken, maar dat staat hier los van.
Adelheid had een korte documentaire gemaakt over haar moeder die aan Alzheimer lijdt.
Deze documentaire wordt vertoond op het IDFA en heet 'Mum'.
Ja, dat krijg je met die Babyboomers, die hebben inmiddels dementerende ouders en daar gaan ze dan meteen boeken over schrijven of documentaires over maken.
Ikzelf ben daar eigenlijk geen uitzondering op, hoewel ik het vooralsnog even bij mijn blog houd.

Laat ik voorop stellen dat ik niet wil twijfelen aan de integriteit of goede bedoelingen van Adelheid Roosen.
Ook wil ik mijn oordeel niet ophangen aan een enkele korte scène.
Adelheid vertelt dat ze haar moeder door de Alzheimer niet ziet verdwijnen, maar juist ziet verschijnen.
Dat is mooi natuurlijk.

Onberekenbaar

Wat kunnen oude mensen toch onberekenbaar zijn.
Waren wij afgelopen vrijdag al bijna bezig de begrafenis van mijn moeder te regelen, zat ze vanmiddag doodleuk een haring naar binnen te smikkelen!
Het is gewoon gênant. Ik zat in zak en as en u leefde met mij mee.
Zaterdag was het oude mensje nog steeds ver weg en onbereikbaar.
Zondag kwam ik bij haar en boog mij bezorgd over haar heen.
Ineens sloeg ze haar ogen helder op en verwelkomde mij met een opgetogen glimlach: Hé, jongen!
Ze zei het zoals alleen een moeder dat kan, alsof ik heelhuids uit een oorlog terugkeerde, terwijl zij toch juist degene was die zichzelf kennelijk van de dood had weggerukt.
Ik heb het nog een paar dagen aangekeken. Nooit te vroeg juichen.
Maar vanmiddag vond ook de dokter haar goed opgeknapt en mocht de voedingssonde eruit.
Ik houd mijzelf voor dat ik realistisch moet blijven. Ze is zwak en blijft een mens van een dag.
Maar we hebben weer contact, hoe verward dat soms ook is door haar dementie.
Morgen neem ik wéér haring mee.

Kwetsbaar

Mijn moeder is ziek. Als een klein meisje, zacht en kwetsbaar, ligt ze slapend in haar bed. Haar knuffelbeer ligt naast haar kussen, hij kijkt een beetje hulpeloos. Ze heeft griep, maar de koorts is al wat gezakt. Koorts is niet goed voor haar, want daarvan brokkelen de hersenen weer verder af. Als ze even wakker wordt staren haar ogen mij groot aan, verrast om mijn verschijning. Ze herkent mij wel, maar haar woorden zijn gemummeld en onverstaanbaar.

Ik streel haar wang. De huid van je moeder is bijna even vertrouwd als die van jezelf, realiseer ik mij.
Ze is zwak. Ze krijgt antibiotica voor een blaasontsteking die er ook nog bijgekomen is. De verpleeghuisarts waarschuwt mij dat ze beter kan worden, maar dat het ook zomaar afgelopen kan zijn. Mijn hart krimpt samen.