Catch-22
Maandag 15 September 2003 in categorie Politiek & Maatschappij
Ongetwijfeld heeft u wel eens gehoord van het begrip 'Catch-22'. Het komt uit het gelijknamige boek van Joseph Heller en staat voor de situatie waarbij iemand verstrikt raakt in een dusdanig absurd samenstel van tegenstrijdige regels of voorwaarden, dat hij altijd de verliezer is. Dit soort toestanden komt blijkbaar in de maatschappij dermate vaak voor, dat catch-22 een algemeen gebruikte term is geworden. Schoolverlaters kennen bijvoorbeeld de situatie dat voor een baan ervaring wordt vereist, terwijl je zonder een baan dus nooit ervaring kunt opdoen.
In het boek zelf gaat het om de situatie dat de bommenrichter Yossarian tijdens de Tweede Wereldoorlog probeert te worden afgekeurd omdat hij het oorspronkelijke aantal verplichte gevechtsmissies reeds lang heeft volgemaakt en eigenlijk het recht heeft om naar huis te gaan. Hij heeft echter een commandant die ter meerdere eer en glorie van zichzelf het aantal verplichte missies telkens weer verhoogt. Yossarian ziet zijn kans om de oorlog te overleven steeds kleiner worden, maar komt erachter dat het leger de regels om te worden afgekeurd zodanig heeft ingekleed dat in de praktijk afkeuring onmogelijk is. Een verzoek om te worden ontheven van actieve dienst kan namelijk alleen maar worden ingewilligd wanneer hij psychisch ongeschikt is om te vechten. Echter, iemand die zo verstandig is om te verzoeken voortaan te worden gevrijwaard van verdere oorlogsverschrikkingen, is klaarblijkelijk psychisch gezond en moet dus doorvechten.
Maar morgen kunt u een voorbeeld van een catch-22 aanschouwen dat beter is dan Joseph Heller ooit had kunnen verzinnen. Dan is het Prinsjesdag en dan gaat het kabinet Balkenende II in de troonrede de nieuwe maatregelen tegen de zwakken in de samenleving bekendmaken. Dan laat hij de Majesteit eerst op sombere toon vertellen dat de werkgelegenheid schrikbarend daalt en dat wij moeilijke tijden doormaken. Vervolgens laat hij bijna blijmoedig meedelen dat de WAO praktisch wordt opgeheven en dat WAO-ers daarom in de WW moeten. Het zou immers a-sociaal zijn om deze mensen voorgoed het perspectief op werk te ontzeggen. Dus moeten zij verplicht vergeefs solliciteren. Daarna komen de WW-ers in de bijstand. Daar moeten zij nog steeds verplicht vergeefs solliciteren. De catch-22: er is geen werk en dus ook geen perspectief. Dat wordt dus doorvechten...
| Tweet |
