Een winkelwagen vol komkommers
Dinsdag 26 Augustus 2014 in categorie Overpeinzingen & andere gedachten
Wat ik gemist heb deze zomer was de komkommertijd. Er waren teveel rampen en oorlogen om daar aan toe te komen. Geen poema in het weiland, geen wurgslang in de wc, geen dode wolf in de berm.
Ik wil daarom het gebrek aan komkommernieuws enigszins compenseren met een lullig onderwerp: de historische ontwikkeling van de winkelwagen. Ik heb het daar vreemd genoeg altijd al eens over willen hebben.
Alleen: er ís vrijwel geen historische ontwikkeling van de winkelwagen. Ik laat mij hierdoor niet ontmoedigen. Het is namelijk toch heilzaam om temidden van het grote wereldnieuws af en toe stil te staan bij eenvoudige dagelijkse dingen.
De winkelwagen is bij uitstek geschikt om bij stil te staan. Immers, dat doen wij vanzelf al in de rij bij de kassa. Helaas vergeet ik op zulke momenten om er enkele beschouwende gedachten aan te wijden, want ik moet mij focussen om het verzilveren van mijn flessenbon. Dus dan maar hier.
De winkelwagen is uitgevonden in 1937 door Sylvan Goldman en bestaat in zijn huidige vorm al sinds 1946, naar een ontwerp van Orla Watson (bron: Wikipedia). Het basisontwerp is nauwelijks gewijzigd, alleen de uitvoering is soms veranderd. Zo zijn steeds meer supermarkten overgegaan op exemplaren van kunststof.
Belangrijke aanpassingen zijn ook geweest het aanbrengen van een tassenhaak, een muntslot, een speciaal zitje voor peuters en een rekje voor bierkratten. De tassenhaak was nodig 'ter voorkoming van misverstanden'.
Het zitje voor de peuters bestond aanvankelijk nog gewoon uit metaaldraad. De afdruk van het rooster stond daarna nog urenlang in de tere kinderbilletjes. Alleen de luier verzachtte het leed een enigszins. Met een beetje pech zat de afdruk vervolgens dichtgepleisterd met poep. Een onhoudbare toestand, waardoor op zeker moment het plastic zitplankje is geïntroduceerd.
Het sinds 1985 aanwezige muntslot is een historisch aardige indicator van de toenemende onverschilligheid in de maatschappij. De noodzaak tot statiegeld op de winkelwagen ontstond vanwege de totale chaos aan rondslingerende karren voor de supermarkt en de toename van 'weeskarren' tot in de verre omtrek.
Alleen op het platteland is de sociale druk nog dusdanig groot, dat ze er toe kunnen met karren zonder muntslot. Tijdens de zondagse preek spreekt de dominee degenen die hun winkelwagen niet netjes hebben teruggezet bestraffend toe. Ten overstaan van de hele gemeente. Bovendien wordt er verwacht dat je het verzuim goedmaakt wanneer de collectezak passeert. Anders kom je niet in de hemel.
Het aanbrengen van het bierkrattenrek is eveneens een sociologisch intrigerend fenomeen. Het laat zien hoe de grote biermerken hun greep op de samenleving hebben versterkt en hoe ze hebben bewerkstelligd dat in de loop der jaren de alcolhol steeds vaker met kratten tegelijk de gezinnen werd binnen gesjouwd.
De belangrijkste verandering bij de winkelwagen is de sterk toegenomen grootte. Een duidelijke indicator van onze toegenomen welvaart, want nog steeds zie je mensen die hun winkelwagen helemaal vol krijgen, met 'kop erop'.
Sinds Albert Heijn enkele jaren geleden de nieuwe, blauwe kunststof winkelwagen introduceerde, zijn bijna alle supermarkten erop overgegaan. Ze zijn overdreven groot. Het lukt je nauwelijks om goed in de kar te reiken. Kleine mensen moeten erin klimmen om hun boodschappen op de band te kunnen leggen.
Bij de Spar op een klein dorp zag ik een rij nieuwe naast een rij oude winkelwagens staan. Het verschil in afmetingen was verbluffend. Gek genoeg bestaat ook het oude winkelmandje nog steeds. Er is zelfs nog een tussenvorm ontwikkeld om het gat tussen mandje en wagen op te vullen: de mand die je aan een trekstang achter je aan door de winkel sleurt. Bij mij leidt dit soms tot keuzestress.
Als peutertje maakte ik de ouderwetse kruidenierswinkel nog mee. Moeder had een boodschappenlijstje, wachtte netjes voor de toonbank tot ze aan de beurt was, ze zei wat ze hebben wilde en de winkelbediende pakte de producten uit de stelling achter hem.
Van de artikelen die nu in de supermarkt staan bestond tachtig procent destijds nog niet. Dus dat schoot lekker op bij het boodschappen doen.
Slotsom: de winkelwagen is er niet gekomen voor het gemak van de klant, maar voor de portemonnee van de supermarkt.
| Tweet |
