dat ligt lekker bij de kiezer (3)
Maandag 20 Januari 2003 in categorie Politiek & Maatschappij
Serie: "Dat ligt lekker bij de kiezer!"
Aflevering 3: Arbeid en arbeidsongeschiktheid
Vorige afleveringen: Inleiding; Gezondheidszorg.
Printversie hier beschikbaar.
Om nog even in herinnering te brengen: deze serie is bedoeld om eens vanuit een andere invalshoek tegen bepaalde hot items in de politiek aan te kijken.
Arbeid en arbeidsongeschiktheid nemen we in deze aflevering in één keer bij de kop. Niet om even door te jassen, maar omdat er een nauwe relatie bestaat tussen de manier waarop we werken en waardoor we arbeidsongeschikt worden. Een lang verhaal, maar leuker dan u denkt.
Rare manier van werken
Mensen leren op verschillende manieren, mensen werken óók op verschillende manieren. Overheid en bedrijfsleven zijn dan ook veel te star in hun denken over arbeid en de gevolgen daarvan. Aan de ene kant veel kreten als '24-uurs economie' en werknemers die maar zo flexibel moeten zijn om zich daaraan aan te passen, maar aan de andere kant blijken deze fenomenen alleen te worden geaccepteerd als het de baas goed uitkomt.
Wees dan consequent. Want wáárom moet iedereen per se 's morgens vroeg beginnen? De één is een ochtendmens, de ander slaapt liever lekker uit en werkt dan tot een later tijdstip door.
Dan moet je ze horen! Nééé, dat kán helemaal niet in verband met de contacten met andere bedrijven, we moeten toch bereikbaar zijn, enzovoort. Allemaal kletskoek. Natuurlijk zijn er bepaalde sectoren waar het echt niet kan, zoals de gezondheidszorg, maar de mogelijkheden voor de meeste bedrijven zijn ruimer dan wordt toegegeven. Ga maar na: met die bereikbaarheid is het toch nú ook al droevig gesteld? Als je iemand te pakken wilt krijgen zit ie in vergadering, is hij op cursus, op verlof, niet op zijn plek. Ja mensen, we hebben nu email en dat soort moderne handigheidjes. Veel mensen die in deeltijd werken hanteren al allerlei communicatie- en overdrachtssystemen. Kortom: werken kan veel minder 9 tot 5 gebonden zijn.
Bovendien, bij internationale contacten spelen dit soort 'beperkingen' toch ook? In New-York liggen ze nog te slapen als wij lodderig achter het bureau kruipen. Niet zo zeuren dus.
Soorten werknemers
De geldende arbeidsmoraal is veel te bekrompen om iedereen prettig te laten werken. Zo zijn er mensen die hun arbeid graag binnen duidelijk afgebakende grenzen verrichten en mensen die daarentegen veel vrijheid nodig hebben, mensen die graag onder tijdsdruk werken en mensen die daar juist helemaal niet tegen kunnen. Daarnaast zijn er zat types die een persoonlijkheid hebben die totaal niet aansluit op de geijkte 'werksystemen'. Dat is niks negatiefs, want onze werksystemen zijn voornamelijk taak- en tijdgericht. Ik durf de veronderstelling aan dat van die laatste categorie een aanzienlijk deel zich in de WAO bevindt en dat wanneer die mensen wat meer ruimte kregen binnen een bedrijf, ze heel goed en op verfrissende wijze binnen allerlei werkomgevingen zouden kunnen functioneren. Telewerken is ook nog een optie.
Werken moet gewoon per definitie leuk zijn. In deze moderne tijd kan dat allemaal best. Het is een kwestie van creatief nadenken, oplossingen zoeken, nieuwe dingen ondernemen. En dáár zijn ondernemers toch ondernemers voor? Wanneer werk niet leuk is, ben je als bedrijf tekortgeschoten.
De bazen
Aan de bazen valt soms nog heel wat te verbeteren. Vervelende bazen zijn een belangrijke oorzaak van ziekteverzuim en WAO-instroom. Bij wijze van spreken zou de Arbo-wetgeving moeten worden uitgebreid. Net zoals er wetgeving is tegen mishandeling op straat, zouden er ook wetten moeten zijn tegen superieuren die hun werknemers psychisch mishandelen met autoritair gedrag, vernederingen en pesterijen.
Een werkgever zou verplicht moeten zijn een geestelijk gezond en dus leuk werkklimaat te moeten scheppen waarin iedereen zich thuisvoelt. Dat is niet altijd makkelijk, maar maak werknemers er ook zelf maar medeverantwoordelijk voor. Zolang de werkgever op zijn minst de voorwaarden hiervoor schept is de goede weg al ingeslagen. Het mes snijdt aan twee kanten, want door intrinsieke motivatie bij werknemers wordt ook de produktiviteit, het eigen verantwoordelijkheidsgevoel en de klantvriendelijkheid verhoogd. Als de baas dus eens op dit gebied verder kijkt dan z'n neus lang is, zijn de aandeelhouders straks ook tevreden.
Bullebakken op cursus
Managers en werknemers die de sfeer verpesten moeten verplicht op een cursus sociale vaardigheden. De voornaamste taak van een leidinggevende is in de eerste plaats teambuilding en vervolgens pas dat een klus efficiënt en kwalitatief goed wordt geklaard. Want het eerste is een voorwaarde voor het laatste. Laat werknemers hun superieuren maar periodiek beoordelen. Kan best, want bijvoorbeeld bij scholingsinstituten beoordelen cursisten dikwijls na afloop óók de docent.
Er moet een open cultuur zijn, waarin het geaccepteerd en bespreekbaar is dat iemand een bepaalde taak of klus niet aan blijkt te kunnen. Zoiets moet uit de negatieve sfeer van 'falen' worden getrokken. Scheelt een hoop stress en slapeloze nachten. Bovendien blijkt zo'n situatie dan meestal van tijdelijke aard of best overkomelijk.
Wanneer aan het probleem van de bullebakkende bazen nu eens stevig aandacht wordt besteed, scheelt dit de werkgever en de maatschappij uiteindelijk een hoop geld. Immers, de wetgeving op het gebied van ziekteverzuim en de regels ter voorkoming van nieuwe WAO-instroom (wet Poortwachter) legt al behoorlijk wat financiële lasten bij de werkgever.
De overheid en de WAO
Al vele jaren lang geeft de overheid blijk van een onwrikbaar vastgeroest denken op het gebied van de WAO. Men redeneert vooral in financiële termen en termen van aantallen. Er zijn teveel WAO-ers en de kosten moeten altijd 'beheersbaar' blijven. Dit duurt nu al decennia en kennelijk is er nu nooit eens iemand met durf die de zaak eens via een andere invalshoek aanpakt. De oplossingen voor het probleem van de WAO worden vrijwel altijd gezocht in een soort 'repressieve' sfeer. In het aanpakken van de oorzaken wordt relatief weinig geïnvesteerd.
Ga maar na wat we allemaal niet langs hebben zien komen. Hele 'cohorten' WAO-ers zijn door de herbeoordelingsmolen geweest, de beoordelingen zijn al telkenmale strenger geworden, verantwoordelijkheden zijn bij werkgevers gelegd, gigantische subsidies zijn verstrekt om werkgevers aan te moedigen WAO-ers binnen het bedrijf te houden, steeds hogere barrières zijn opgeworpen om mensen de toegang tot de WAO te bemoeilijken.
En natuurlijk moeten inderdaad de tijden niet terugkomen dat werkgevers de WAO gebruikten om gemakkelijk werknemers te lozen. Daar hebben we indertijd zelfs een parlementaire enquête voor gehad. Maar nog steeds bestaat het probleem en nog steeds is er niemand die nu eens op z'n kop begint te krabben en zich afvraagt of we dat misschien niet eens op een totaal andere manier pootje moeten haken. Bijvoorbeeld door eens diep na te denken of onze opvattingen óver en manier ván werken niet ietwat aan herziening toe zijn. Kortom, zie hierboven voor enige aanzetjes.
Stemmingmakerij
Maar nee, in plaats daarvan komt men vooral uit CDA-, LPF- en VVD-kringen telkens weer met de meest krankjoreme voorstellen. Wat hebben we in de loop der jaren al niet langs zien komen? Pim Fortuyn wilde bijna iedereen die geen ongeluk op het werk had gehad uit de WAO gooien. De rest moest zich dan maar in de private sfeer verzekeren. Alsof die verzekeringsmaatschappijen zitten te wachten op honderdduizenden kneusjes (in hun optiek).
Meermalen hebben we het gezeur moeten aanhoren dat 'psychische aandoeningen' niet onder de WAO hoorden te vallen. Daarbij werd nadrukkelijk de suggestie gewekt dat die mensen allemaal querulanten en aanstellers waren. Als dat waar is zijn psychiaters, psychologen, psychiatrische ziekenhuizen en fabrikanten van psychofarmaca dus ook onvermijdelijk regelrechte kwakzalvers en oplichters.
Het merendeel van de WAO-ers is slechts gedeeltelijk afgekeurd. Voor het andere deel zitten ze in de WW of in de bijstand. Ze moeten verplicht solliciteren, zich actief inspannen om werk te vinden. Anders volgt er straf. Degene die dát heeft verzonnen is niet van deze wereld. Want welke werkgever wil iemand met een WAO-verleden? Welke werkgever wil iemand van boven de 45 én met een WAO-verleden? Het is logisch dat er stimulansen moeten zijn om ook deze mensen weer aan het werk te krijgen, maar een beetje slimme kleuter kan reeds bedenken dat dít soort oplossingen volkomen a-produktief zijn en in feite een verkapte ordinaire bezuiniging.
De laatste trend is weer het inschakelen van reïntegratiebedrijven om mensen weer aan het werk te helpen. Degenen die er uiteindelijk het méést beter van worden zijn de reïntegratiebedrijven zèlf. Het is booming business. De reïntegratiebedrijven zijn als paddestoelen uit de grond geschoten, want er valt weer geld te graaien. Men mag 'aanbesteden', een quotum 'dossiers' zien binnen te halen en daarmee tevens de centjes die de overheid daarvoor royaal ter beschikking stelt. Zo'n dossier (we hebben het hier nogsteeds over een mens) wordt dan 'een traject' ingeschoven en uiteindelijk aan werk geholpen. Bij dat laatste vallen nog wel grote kwalitatieve vraagtekens te zetten. Ook is het dikwijls niet zulk bestendig werk.
En zo modderen we maar door. Gek hè, dat de kosten de pan uitrijzen?
En stel nu dat het lukt...
En stél nou eens dat we erin zouden slagen de WAO te beperken tot -laten we zeggen- driehonderdduizend mensen? Dat gaan weer ándere mensen helemáál niet leuk vinden! Bijvoorbeeld de tienduizenden mensen die bij de nu samengevoegde UWV's werken als het GAK, Cadans en USZO. Want die bedrijven moeten dan massaal inkrimpen. Mogen we dan heel fluisterend en voorzichtig opperen dat het WAO-probleem misschien ook wel voor een deel in stand blijft doordat verschillende maatschappelijke geledingen daar financieel en praktisch belang bij hebben?
Integrale aanpak
De politicus die het WAO-probleem kan oplossen moet van betere huize komen dan van CDA of VVD. De WAO is namelijk geen geïsoleerd fenomeen dat met allerlei restrictieve maatregelen beheersbaar gemaakt kan worden.
Verander en verbeter onze algemene opvattingen over werken, breid de mogelijkheden tot deeltijdwerken stevig uit, zorg voor een perfecte kinderopvang, maak van telewerken nu eens een serieus alternatief, bezuinig op al die 'cohorten' zogenaamde managers, consultants, organisatiebureaus, stel sociale prestatiecontracten in voor politici die de mond vol hebben van 'verantwoord en stabiel beleid' maar intussen onze sociale vangnetten wegbezuinigen. En hoeveel fractiemedewerkers zijn er eigenlijk her-ingetreden WAO-ers? Doe eens gek en verplicht frauderende bouwbedrijven om tien jaar lang 25% WAO-ers in dienst te nemen. Van die dingen! Misschien helpen ze onze overheid eindelijk die WAO-waas voor hun ogen weg te krijgen...
Dat ligt waarschijnlijk een stuk lekkerder bij de kiezer...
Complimenten! U heeft het weer gered!
| Tweet |
